آلوپشیا یا آلوپسی در سگ‌ها
آلوپسی در سگ‌ها: بررسی دلایل، علائم، تشخیص و روش‌های درمانی
ریزش مو یا آلوپسی در سگ‌ها یکی از مسائل نسبتاً شایعی است که صاحبان حیوانات خانگی ممکن است در طول زندگی سگ خود با آن مواجه شوند. این مشکل می‌تواند به صورت موضعی یا گسترده، موقتی یا دائمی بروز کند و دلایل متعددی داشته باشد؛ از مشکلات پوستی و عفونت‌ها گرفته تا اختلالات هورمونی یا حتی مسائل رفتاری. آگاهی از علل و نشانه‌های آلوپسی نقش مهمی در پیشگیری، تشخیص به‌موقع و درمان مؤثر آن دارد. در این مقاله قصد داریم به‌صورت جامع به بررسی این پدیده بپردازیم.
آلوپسی چیست؟
آلوپسی به معنی از دست رفتن مو در نواحی خاصی از بدن است که معمولاً به‌طور غیرطبیعی و ناگهانی اتفاق می‌افتد. برخلاف ریزش موی طبیعی و فصلی، آلوپسی اغلب با نشانه‌های دیگری مانند خارش، التهاب، تغییر رنگ پوست یا زخم همراه است. تشخیص به‌موقع علت این پدیده کمک می‌کند تا درمان مناسب هرچه سریع‌تر آغاز شود و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری گردد.
دلایل شایع آلوپسی در سگ‌ها
انگل‌های خارجی
انگل‌هایی مانند کک، کنه، مایت (مانند دمودکس و سارکوپتس) و شپش از مهم‌ترین عوامل آلوپسی هستند. این انگل‌ها با ایجاد خارش شدید، سگ را به خاراندن یا لیسیدن مکرر نواحی آسیب‌دیده وامی‌دارند که این امر به‌مرور زمان باعث ریزش مو در آن نواحی می‌شود. در موارد پیشرفته، ممکن است نواحی بدون مو با زخم، التهاب یا ترشح همراه باشند.
آلرژی‌های پوستی
سگ‌ها می‌توانند به انواع مختلفی از مواد آلرژی داشته باشند؛ از جمله غذاها، گردوغبار، گل‌وگیاه، نیش حشرات یا مواد شیمیایی مانند شوینده‌ها. واکنش‌های آلرژیک اغلب با خارش، قرمزی پوست، التهاب و ریزش مو همراه هستند. برخی نژادها مانند بولداگ فرانسوی، گلدن رتریور و لابرادور حساسیت بیشتری نسبت به عوامل محیطی دارند.
عفونت‌های قارچی و باکتریایی
عفونت‌هایی مانند قارچ حلقوی (Ringworm) یا "هات‌اسپات" از دیگر علل مهم آلوپسی محسوب می‌شوند. این عفونت‌ها معمولاً با پوسته‌پوسته شدن، بوی بد، التهاب و نواحی بدون مو همراه هستند. قارچ حلقوی می‌تواند از حیوان به انسان منتقل شود، بنابراین تشخیص و درمان به‌موقع آن اهمیت زیادی دارد.
اختلالات هورمونی
اختلالات غدد درون‌ریز مانند کم‌کاری تیروئید یا بیماری کوشینگ نقش مهمی در ریزش مو دارند. در کم‌کاری تیروئید، متابولیسم بدن کاهش می‌یابد و این موضوع به نازک شدن مو، خستگی و اضافه وزن منجر می‌شود. بیماری کوشینگ نیز که به‌دلیل تولید بیش‌ازحد کورتیزول در بدن رخ می‌دهد، باعث نازک شدن پوست، افزایش ادرار، عطش و ریزش متقارن مو در دو طرف بدن می‌شود.
عوامل رفتاری و استرس
سگ‌هایی که دچار اضطراب، افسردگی یا درد مزمن هستند، ممکن است نواحی خاصی از بدن خود را بیش‌ازحد لیس بزنند یا بجوند. این رفتار تکراری با گذشت زمان منجر به تخریب پوست و مو در آن ناحیه شده و پدیده‌ای به‌نام "آلوپسی رفتاری" به وجود می‌آورد. گاهی اوقات تنها راه درمان این نوع آلوپسی، رفع علت روانی یا استفاده از داروهای ضداضطراب است.
فشار یا اصطکاک مداوم
در سگ‌هایی که به‌طور مکرر روی یک سمت بدن خود می‌خوابند یا در معرض اصطکاک مداوم با سطوح سخت مانند زمین، فرش یا قلاده‌های تنگ هستند، ممکن است ریزش مو به‌صورت موضعی ایجاد شود. این نوع آلوپسی معمولاً محدود به نواحی خاصی مانند گردن، آرنج‌ها یا ران‌هاست و با حذف عامل اصطکاک بهبود می‌یابد.
دلایل ژنتیکی
در برخی نژادها، آلوپسی می‌تواند منشاء ژنتیکی داشته باشد. نژادهایی مانند داشهوند، پینشر، بولداگ انگلیسی و بوستون تریر استعداد بیشتری برای ابتلا به آلوپسی ژنتیکی دارند. این حالت معمولاً از سنین پایین ظاهر شده و ممکن است نواحی بدون مو در پشت، گوش‌ها یا ران‌ها به‌صورت دائمی باقی بماند.
آلوپسی فصلی
برخی سگ‌ها به‌ویژه نژادهایی مانند باکسر، بولداگ و دوبرمن، ممکن است دچار ریزش موی فصلی شوند که بیشتر در فصل پاییز یا زمستان اتفاق می‌افتد. این نوع ریزش مو معمولاً به‌صورت موضعی و بدون علائم التهابی است و طی چند ماه به‌طور طبیعی برطرف می‌شود.
علائم بالینی همراه با آلوپسی
برای تشخیص دقیق علت آلوپسی، توجه به علائم همراه با ریزش مو اهمیت زیادی دارد. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- خارش شدید و خاراندن مداوم
- قرمزی و التهاب پوست
- ایجاد زخم یا دلمه
- تغییر رنگ پوست (تیره یا روشن شدن)
- ترشح یا بوی بد از ناحیه آسیب‌دیده
- کاهش یا افزایش اشتها
- کاهش انرژی یا فعالیت
- تغییر رفتار یا بی‌قراری
روش‌های تشخیص آلوپسی
تشخیص صحیح علت آلوپسی نیازمند بررسی‌های دقیق توسط دامپزشک است. معمولاً مراحل زیر برای تشخیص انجام می‌شود:
- بررسی تاریخچه بیماری و سبک زندگی سگ
- معاینه دقیق پوست و الگوی ریزش مو
- آزمایش خراش پوستی برای بررسی مایت‌ها و انگل‌ها
- نمونه‌برداری از پوست (بیوپسی) برای بررسی سلول‌های پوستی
- کشت قارچی و باکتریایی برای تشخیص عفونت‌ها
- آزمایش خون برای بررسی عملکرد تیروئید یا غدد فوق کلیوی
راهکارهای درمانی آلوپسی در سگ‌ها
درمان آلوپسی به‌طور مستقیم به علت آن بستگی دارد. برخی از راهکارهای درمانی عبارت‌اند از:
درمان دارویی
- مصرف داروهای ضدانگل
- آنتی‌بیوتیک‌ها یا ضدقارچ‌ها برای عفونت‌های پوستی
- داروهای هورمونی مانند لووتیروکسین برای کم‌کاری تیروئید
- داروهای ضدآلرژی مانند آنتی‌هیستامین‌ها یا کورتیکواستروئیدها
اصلاح رفتار و کاهش استرس
در مواردی که ریزش مو به دلیل اضطراب، استرس یا رفتارهای وسواسی باشد، دامپزشک ممکن است استفاده از قلاده الیزابت، افزایش فعالیت فیزیکی، بازی ذهنی یا داروهای ضداضطراب را توصیه کند.
تغذیه مناسب
داشتن رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ و ۶، ویتامین‌های گروه B، زینک و پروتئین‌های باکیفیت می‌تواند تأثیر مثبتی در سلامت پوست و مو داشته باشد و روند درمان را تسریع کند.
آیا می‌توان از آلوپسی پیشگیری کرد؟
اگرچه برخی از انواع آلوپسی مانند موارد ژنتیکی یا فصلی قابل پیشگیری نیستند، اما رعایت اصول بهداشتی و مراقبتی می‌تواند تا حد زیادی از بروز این مشکل جلوگیری کند. نکات زیر برای پیشگیری توصیه می‌شوند:
- استفاده منظم از داروهای ضدانگل
- حمام با شامپوی مخصوص و مناسب نوع پوست سگ
- بررسی منظم پوست و موی سگ توسط صاحب حیوان
- کاهش عوامل استرس‌زا در محیط زندگی
- تغذیه متعادل و تقویتی
- مراجعه منظم به دامپزشک برای چکاپ
جمع‌بندی
آلوپسی در سگ‌ها اگرچه در نگاه اول ممکن است نگران‌کننده به‌نظر برسد، اما در بیشتر موارد با تشخیص و درمان صحیح قابل کنترل یا درمان است. صاحبان سگ‌ها باید نسبت به هرگونه تغییر غیرعادی در پوشش بدن حیوان خود حساس باشند و در صورت مشاهده علائم، بدون تأخیر با دامپزشک مشورت کنند. پیشگیری، مراقبت اصولی و توجه به نیازهای جسمی و روانی سگ‌ها می‌تواند نقش مهمی در سلامت کلی آن‌ها داشته باشد.
